Ünite 7 – Diğer Menkul Kıymetler

Katılma İntifa Senetleri (KİS)

Nakit karşılığı satılmak üzere ortaklık haklarına sahip olmaksızın kardan pay alma tasfiye bakiyesinden yararlanmayı sağlayan AŞ’lerce çıkarılan menkul kıymettir.

Esas sözleşmede hüküm bulunmak koşuluyla genel kurul kararıyla süresiz olarak çıkarılabilinir.

KİS Çıkarma limitleri;

Üst Limit	Ödenmiş Sermaye + Yedek Akçeler
Alt Limit	(Ödenmiş Sermaye + Yedek Akçeler)/6

Özellikleri:

• KİS, Nama veya hamiline düzenlenir.
• Satılan KİS tutarı bilançoda Sermaye grubunda gösterilir.
• KİS, Ana sözleşmede hüküm bulunmak kaydıyla primli olarak çıkarılabilir.
• Çıkarılan KİS tamamen satılmadıkça veya satılmayanlar iptal edilmedikçe yenisi çıkarılamaz.
• KİS, İhraç tarihinden itibaren 2 yıl geçmedikçe geri satın alınamaz.
• KİS kar payı, en geç 9 ay içinde ödenmesi gerekir.
• Her tertip KİS sahipleri ayrı bir genel kurul oluşturabilir.

KİS’e Tahsis Edilecek Kar Payı

1. Önce ödenmiş sermayle kis arasında bir oranlama yapılır.
2. Vergi ve birinci yedek akçeler düşüldükten sonra dağıtılabilinir kar içinde biraz önce saptanan orana göre KİS’ in payı bulunur.
3. Bu şekilde genel kurulca 1. temettü dagıtımından kis ortaklarına kar payı ödenir.
4. KİS, kar payının en geç hesap dönemini izleyen 9 ay içinde ödenmesi gerekir.

Kar Zarar Ortaklığı Belgesi (KZOB)

İhraççıların kar ve zarara ortak olmak üzere tüm faaliyetlerin gerektirdiği finansman ihtiyaçlarını karşılamak için yurt içinde satılmak üzere Türk lirası üzerinden veya yabancı paraya endeksli yurt dışında satılmak üzere ise türk lirası veya yabancı para üzerinden ya da yabancı paraya endeksli çıkardığı menkul kıymetlere KZOB denir.

Menkul kıymet alım satımıyla ugraşanlar KZOB ihraç edemezler.

KZOB yetkili kılınmış yönetim kurulu tarafından karar alarak en kısa bir ay en uzun 7 yıl süreli olarak çıkarılabilinir.

Halka arz yöntemiyle satılacaklardan hamiline yazılı özel satılacakların nama yazılı olması şarttır.

KZOB Özellikleri

• Kurul kaydına alınmadan ihraç edilemezler.
• İhraççı bir tertip içindeki KZOB’ları bir defada satabileceği gibi birimler halinde de satabilir.
• KZOB’ların satış süresi en çok 30 gündür.
• KZOB nin üstüne kara veya zarara katılacağı kar garantisi verilmediği açık şekilde yazılmalıdır.
• KZOB sahiplerine vade sonunda hisse senedi alma hakkı verebilir.

Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolar

Yatırım ve kalkınma bankaları ile AŞ’lerin ihtiyaç duydukları zaman borçlu sıfatıyla ihtiyaç duydukları miktarda bono ihraç etmek suretiyle direkt finansman sağlamalarına imkan veren sermaye piyasası araçlarıdır.

Bunlar periyodik gelir getiren araçlar değildir. Uygulamada halka arz edildikleride pek söylenemez ikili ilişkiler içinde belli yerlere plase edilirler. Tahvil gibi formaliteleri yoktur daha kolay ve istenilen miktarda daha kolay şekilde direkt finansman sağlayacak biçimdi ihraç edilebilinirler.

Not: Tüm bono türlerinde vade 60 gün ile 720 gün arasındadır.

Banka Bonosu

kalkınma ve yatırım bankalaranının borçlu sıfatıyla düzenleyip kurulca kayda alınmasını müteakip ihraç ettiği emre veya hamiline yazılı bir sermaye piyasası aracıdır.

Banka Garantili Bono

kalkınma ve yatırım bankalarından kredi kullanan ortaklıkların bu kredilerin teminatı olarak borçlu sıfatı ile düzenleyip alacaklı bankaya verdikleri emre muharrer senetlerden bu krediyi kullandırmış olan bankaca kendi garantisi altında ve kurulca kayda alınmasının müteakip ihraç edilen bir sermaye piyasası aracıdır.

Finansman Bonoları

İşletmelerin işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılamak üzere çıkardıkları kısa vadeli menkul kıymetlerdir.

Finansman Bonosu İhraç Limiti

=

Ödenmiş Sermaye

+

Yedek Akçeler

+

Yeniden Değerleme Tutarları

Türleri

A tipi : Garanti kaydı taşımazlar (yüksek risk ve yüksek getiri).

B tipi : Banka kredisi ile desteklenmiştir.

C tipi : Banka garantisi taşır.

E tipi : Hazine garantisi taşır.

F tipi : Başka bir AŞ’nin müşterek borçlu ve müteselsil kefil sıfatıyla ödeme vaadini ihtiva eden finansman bonolarıdır.

Kıymetli  Maden Bonoları

İhraççıların belli miktarda kıymetli maden cinsinden borçlu sıfatıyla düzenleyip SPK kaydına alınmak suretiyle ihraç ederek sattıkları emre veya hamiline yazılı menkul kıymet niteliğindeki kıymetli evraklardır.

• Bonolar iskontolu veya iskontosuz satılabilir.
• Vadeler 60 ila 720 gün arasında değişir ve 30 günün katları olacak şekilde belirlenir.
• Vadenin başlangıç tarihi bononun satışa sunuldugu tarihtir.
• Satış bedeli TL, döviz veya kıymetli maden olarak belirlenir.

Varlığa Dayalı Menkul Kıymet (VDMK)

İhraççıların kendi ticari işlemlerinden doğmuş alacakları veya devraldıkları alacakları karşılığında SPK tarafından kayda alınarak ihraç edilen menkul kıymetlerdir.

Alacakların satılarak nakit elde edilmesi mantığı ile çalışır.

Varlığa dayalı menkul kıymetler menkul kıymetleştirmenin birer örneğidir. Menkul kıymetleştirme kısaca likit olmayan ve genellikle sözleşmelerden dogan yükümlülüklerin bir araya getirilerek bir havuzda toplanması ve havuza dayalı menkul kıymet ihraç edilmesidir. Böylece likit olmayan varlıklar tedavül edilebilinir menkul kıymetlere dönüştürülerek likit hale gelmektedir.

VDMK’nın Konusunu Oluşturan Alacaklar

• Tüketici Kredisi
• Konut Kredisi
• Finansal Kiralama Sözleşmelerinden Doğan Alacaklar
• İhracat İşlemlerinden Doğan Alacaklar
• Diğer Alacaklar
• Bankalar
• Finansal Kiralama Şirketleri
• Genel Finans Ortakları (sadece VDMK ihraç eder)
• Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları
• Finansman Şirketleri

VDMK İhraç Edebilecek Kuruluşlar

Gayrimenkul Sertifikaları

İhraççıların bedellerini inşa edilecek veyaedilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri nominal değeri eşit hamiline yazılı menkul kıymettir.

Gayyrimcnkul sertifikası ihraç etmek isteyen ortaklıkların;

• Gayrimenkul sertifikası ihracına konu olacak projeye eşdeğer büyüklükteki en az bir projeyi, sözleşmesi ve teknik şartnamelerine uygun olarak Kurula başvuru tarihinden önceki 5 yıl içerisinde tamamlamış olması,
• Üstlendiği gayrimenkul projesini gerçekleştirebilecek mesleki ve teknik donanıma sahip olduğunu belgelendirmesi şarttır.

Asli Edim

Gayrimenkulun sertifikasında belirtilen sürede mülkiyetin gayrimenkul sertifikası sahibine geçirilmesi yükümlülüğüdür.

Tali edim

Asli edimin yerine getirilmesi belirlenen süreler içerisinde talep etmeyen sertifika sahiplerine anapara ve izahnamede belirtilen oranlarda faiz ödenmesinin veya gayrimenkulün sertifika sahiplerince talep edilmeyen bölümünün banka tarafından açık artırma ile satılarak sertifika sahiplerine dağıtılmasıdır.

Garanti

îhraççının edimlerinin ve belirlenen cezai şartların bir banka tarafından garanti edilmesi zorunludur. Bankanın ihraççı lehine vereceği garantiler için şekli ve projeye göre miktarı Kurul’ca belirlenecek, Kurul’a hitaben düzenlenmiş Banka Teminat Mektubu’nun Kurul’a verilmesi gereklidir.

Yabancı Sermaye Piyasası Araçları

Çıkarıldıkları ülke borsalarında alım satım konusu olan ve spk tarafından niteliği belirlenen menkul kıymetler ile hak ve alacakları temsil eden diğer kağıtlardır. Bu tanımda nitelendirilen kağıtlar yabancı hisse senetleri ve depo sertifikalarıdır.