Ünite 1 – İşletme ve Muhasebe

İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan, bilgi, para işgücü, makine, hammadde gibi faktörleri bir araya getireren, mal veya hizmet üretip satan iktisadi birimlere İşletme denir.

İşletmelerin kendilerini kuran kişi veya kişilerden ayrı bir kimliği vardır. Bu kimliğe tüzel kişiliği denir.

İşletmenin Amaçları

İşletmelerin amaçları iki hedeftedir.

İktisadi Amaçlar

• Kar etmek (en düşük maliyetle en yüksek kar)
• Satışlarını artırmak
• Likidite oluşturmak
• İstihdam oluşturmak
• Mal ve hizmet üreterek topluma hizmet etmek
• Faaliyetlerini uzun süre devam ettirmek

Sosyal Amaçlar

Belirtilen amaçlardan iktisadi amaçlar genelde özel işletmelerde ön plandadır. Kamu işletmeleri için ise sosyal amaçlar ön plandadır.

İşletmeler amaçlarını gerçekleştirmek için üç ana çalışma yaparlar.

1. Kaynak bulma anlamında finansman faaliyetleri
2. Yatırım faaliyetleri
3. Üretim ve satış faaliyetleri

İşletme Çeşitleri

Faaliyet Konularına Göre İşletmeler

• Ticaret İşletmeleri
• Üretim (imalat yapan) İşletmeler
• Hizmet İşletmeleri

Mülkiyet Bakımından İşletmeler

• Özel işletmeler: Şahısların kendi sermayeleri ile kurduğu işletmelerdir.
• Kamu işletmeleri: Devletin kurduğu işletmelerdir.
• Karma işletmeler: Hem şahıs hem de devletin beraber kurduğu işletmelerdir.

İşletmelerin Genel İşlevleri (Temel Faaliyetleri)

Pazarlama işlevi: Kişilerin ve kurumların amaçlarına uygun şekilde değişimi sağlamak üzere ürünlerin (malların), hizmetlerin ve düşüncelerin ortaya çıkartılması, bunların fiyatlandırılması, tüketicilere ulaştırılması ve tutundurulması faaliyetidir.

İnsan Kaynakları (Personel işlevi): İşletme için gerekli olan işgücünün (personelin) sağlanması, yasalara uygun şekilde çalıştırılması ve iş ortamının uygun durumda olmasını sağlayıcı faaliyetleri kapsar.

Üretim işlevi : İşgücü hammadde, malzeme, bilgi, araç gereç kullanmak suretiyle fiziksel olarak bir mal veya hizmetin ortaya konulması faaliyetleridir.

Finansman İşlevi : İşletmelerin ihtiyaç duydukları para fon veya sermayenin uygun koşullarda sağlanması ve etkin şekilde kullanılmasını sağlayacak faaliyetler bütünüdür.

İşletmenin Varlık ve Kaynakları

İşletmenin kuruluşunda işletmeye konulan para, bina, mal, araç gereç gibi iktisadi değerlerin (ekonomik değerlerin) tümüne varlıklar denir. İşletme sahip ve ortaklarının veya 3. kişilerin işletmeye koydukları varlıklar üzerindeki haklarına kaynaklar denir.

Bir işletme eğer bir varlığa sahipse, mutlaka o varlığın sağlandığı kaynak olmalıdır. Yani bir kişi işletmeyi kurarken koyduğu 1.000 TL o işletme için varlık olarak ifade edilirken, bu 1.000 TL aynı zamanda kaynak olarak da ifade edilir. Kaynaklar varlıklar üzerindeki hakları ifade eder.

Varlıklar, işletmenin faaliyetlerini sürdürebilmesi için bulunması gereken unsurlardır. Varlıkları kaynaklardan ayırt etmek için valıklara, para veya satıp para edebilecek unsurlar olarak bakabiliriz.

Kaynaklar ikiye ayrılır.

1. Sermaye (özkaynaklar): işletmeyi kuran sahip ve ortakların varlıklar üzerindeki haklarıdır.
2. Borçlar (yabancı kaynaklar): 3. Kişilerin varlıklar üzerindeki haklarıdır.

Bilanço Eşitliği

Varlıklar = Kaynaklar

Varlıklar = Özkaynaklar + Yabancı Kaynaklar

Varlıklar = Sermaye + Borçlar

Örnek : A işletmesi 50.000 TL’si borç olan 60.000 TL nakit, 40.000 TL’lik mal ve 30.000 TL’lik bir taşıt ile kurulmuştur. İşletmenin varlık ve kaynaklarını gruplandırdıktan sonra sermayeyiyi bulunuz?

Çözüm:

Varlıklar = Sermaye + Borçlar denklemini kullanarak, Sermaye = Varlıklar – Borçlar denklemi elde ederiz.

	Varlıklar	Borçlar
Para Mal Taşıt	60.000 40.000 30.000	50.000 – –
Toplam	130.000	50.000

Sermaye = 130.000 – 50.000
Sermaye = 80.000 TL olur.

Varlık ve kaynak yapısı her zaman birbirine eşit olması gerekir. Eğer işletme kar ederse bu elde ettiği kar nakit parasında bir artışa neden olmuşsa bu kar işletme sahiplerinin hakkı olduğuna göre, sermayeyi artırır ve yine eşitlik bozulmaz. Eğer zarar varsa sermaye de azalır.

Muhasebe

İşletmenin varlık ve kaynakları üzerinde değişme yaratan (azalma-çoğalma) ve parayla ifade edilen mali nitelikteki işlemleri kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz ve yorumlamak suretiyle ilgili kişi veya kuruluşlara rapor halinde sunmak için kullanılan bilgi sistemidir.

Muhasebenin İşlevleri

Temelde muhasebe iki işleve sahiptir.

1. Kaydetmek – Sınıflandırmak – Özetlemek
2. Analiz – Yorum

Kaydetmek: Mali nitelikteki işlemlerin tarih, taraflar, konu, miktar ve tutar yönüyle belgelendirilerek toplanması analiz yorum için belirli kural ve şekillere göre yazılması işlemidir.

Sınıflandırmak: Mali işlemlerin belirli sınıf veya gruplara göre düzenlenmesi işleridir.

Özetlemek: Kaydedilen ve sınıflandırılan bilgilerin anlamlı bir şekilde kısaltılarak çeşitli mali rapor ve dökümlerin hazırlanması işlemidir. Mali tablolar muhasebenin özetleme işlevine bir örnektir.

Analiz ve yorum: Birinci işlev tamamlandıktan sonra işletme içi veya dışı kişilere bilgi vermek amacıyla inceleme yapılması ve incelemenin değerlendirme işlemidir. Örneğin satışlar ile kar ve maliyet gibi bilgiler arasındaki ilişkinin araştırılması.

Muhasebe Bilgi Akışı

Mali İşlemler	Girdi	Süreçleme	Çıktı	Karar vericiler
Alış Satış Ödeme	Belgelendirme ve veri toplama	Bilgi ve verilerin kayıtlanması	Bilgilerin raporlan-ması	Muhasebe bilgileri ile ilgili taraflar

Muhasebe Bilgi Kullanıcıları

1. İşletmenin sahip ve ortakları
2. Yöneticiler
3. İşletmede çalışanlar
4. Borç verenler (3. kişiler)
5. Kamu (toplum)
6. Devlet

Muhasebenin türleri : Temel olarak genel muhasebe ve maliyet muhasebesi olarak ikiye ayrılır. Bunun dışında otel, banka muhasebesi, sigorta muhasebesi gibi çeşitli faaliyet konularıyla ilgili muhasebe türleri vardır.

Maliyet muhasebesi : Üretim işletmelerinde kullanılan, üretilen mamulün birim maliyetlerinin hesaplanarak işletme içi bilgi veren muhasebe sistemidir.

Muhasebe Mesleği ve Çeşitleri

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM)

Serbest muhasebecinin yaptığı işler dışında muhasebe sistemini kurmak ve geliştirmek, finans ve mali mevzuat ile ilgili işlemleri yapmakla görevlidir.

Yeminli Mali Müşavir (YMM)

Defter tutamazlar. Denetim ve danışmanlık faaliyetleri yanında en önemli işleri vergi beyannameleri ve mali tablolarıyla ilgili tasdik işlemidir.

SMMM ve YMM olmak için gerekli koşullar şunlardır;

	SMMM	YMM
Mezuniyet	Üniversite veya Yüksek Lisans Tamamlamış olmak	Üniversite ve Yüksek Lisans Tamamlamış olanlardan;
Staj	3 yıl	10 yıl SMMM görevi yapmış olmak